Πόσο μεγάλη φαντασία έχεις; Έλα, μην ντρέπεσαι — πες πως είμαστε στο δημοτικό, σ’ εκείνο το τσιμεντένιο “μπεντένι” (που θα ‘ρεγε και η Ζεωρζία) πίσω από τις βρύσες και συγκρίνουμε τα πουλάκια μας — μόνο που αντί για μικρούτσικα πέη μετράμε την φαντασία μας.
Εγώ την έχω μέτρια, και -μεταξύ μας ε; μην διαρρεύσει τίποτα τέτοιο στα κορίτσια γιατί θα σου φάω το κουλούρι- ελαφρώς στραβή. Αλλά όσο και να την έχεις, μάλλον “την ρίχνεις στ’ αυτιά” και μάλιστα χαλαρά, σε κάθε καλλιτεχνικό statement.
Πόσο ψήνομαι απλά να κάνω copy/paste μια φορά, απλά πετώντας μια μετάφραση από statement κι αφήνοντας τα υπόλοιπα στον αναγνώστη. Να σ’ αφήσω ρε αδερφέ να απολαύσεις διαμάντια όπως το παρακάτω, χωρίς το δικό μου μπλα μπλα:
Στην τελευταία μου δουλειά ενδιαφέρομαι για το ιστορικό πλαίσιο της ανθρώπινης ιστορίας [sic], πλατιά εγγεγραμμένης με φωτογραφικά μέσα κατά τους τελευταίους τρεις αιώνες, ενδιαφέρομαι για το ίδιο το μέσο, για τις αντιπροσωπευτικές του ικανότητες και για την εικόνα ως εικόνα
Και στο καπάκι, να σου δείξω φωτογραφίες όπως αυτή:
Fatescapes, Osudové krajiny, Spain © Pavel Maria Smejkal
Ξέχνα για λίγο τον τίτλο σε παρακαλώ, και πες μου: τι ακριβώς θα καταλάβαινες από τον συνδυασμό εικόνας και καλλιτεχνικής δήλωσης; Όχι και πολλά, ε; “Εεε, ναι — κάποια ενδιαφέρεται για την φωτογραφική ιστορία εντός του πλαισίου της ιστορίας, και για την φωτογραφία ως φωτογραφία, ως μέσο, και μου δείχνει κάτι χόρτα σε κακής ποιότητας εκτύπωση“. Θα καταλάβαινες πως η βασική ιδέα είναι τόσο μα τόσο γαμάτη όσο το να αφαιρέσεις το κύριο θέμα ιστορικών πορτραίτων — τα πρόσωπα δηλαδή; Ή θα τις έβλεπες ως αφαιρετικές φωτογραφίες που ακόμη και ο σκύλος σου μπορεί να τραβήξει, αρκεί να του δέσεις μια LOMO στον λαιμό και να τη φορτώσεις με ληγμένο Tri-X;
Ναι, το σημερινό θέμα είναι -για εμένα τουλάχιστον- γαμάτο. Η (προφανώς) καλύτερη στο retouching παρά στα λόγια Pavel Maria Smejkal αποφάσισε να πάρει φωτογραφίες από “το κανόνι της φωτογραφικής ιστορίας” [sic/wtf] και να αφαιρέσει τα κύρια θέματά τους, τους ανθρώπους. Το αποτέλεσμα είναι όντως μια δήλωση, αλλά δεν είμαι καθόλου σίγουρος αν είναι η δήλωση που θέλει να κάνει η δημιουργός τους. Για εμένα είναι σαν ένα Kōan, σαν μια ερώτηση παράλογη: κάθε ιστορική εικόνα από τις παρακάτω αποτελείται από άνθρωπο και τοπίο, αφαίρεσε τον άνθρωπο, τι σημασία έχει τώρα το τοπίο;
Τι σημασία έχει η διάσημη εικόνα του Kevin Carter (στην κορυφή του άρθρου) όπου ο γύπας πλησιάζει το κοκκαλιάρικο παιδί, έτοιμος, αδυσώπητος — αν στην εικόνα λείπει τόσο ο γύπας όσο και το παιδί; Μένει ένα ξερό αφρικάνικο τοπίο, αν είμαστε εξοικειωμένοι με αυτό — αν όχι, βλέπουμε μόνο ξερόχορτα, άμμο, και κάτι θολό και ακαθόριστο στο βάθος: θα μπορούσαν να είναι χοντροί κορμοί από κομμένα δέντρα ή διακοσμητικά πουφ για την αυλή.
Πόσα αισθήματα για την ιστορία του ανθρώπινου είδους (ή, αν έτσι την βρίσκεις, για την φωτογραφική έκφραση) μεταφέρει η παρακάτω εικόνα, τραβηγμένη μετά την αποχώρηση των Ναζί από το Kerch; Αισθάνεσαι το κενό, την απώλεια όσων μείναν πίσω ζωντανοί και όχι νεκροί; Αισθάνεσαι τη δυσκολία της λήψης ή το ζόρι του να αποφασίσει ο φωτογράφος τι διάφραγμα θα χρησιμοποιήσει; Το φαντάστηκα.
Όλα αυτά δεν σταματάνε τον διαλογισμό πάνω στο “τελικά τι μένει” και στο “τελικά πόση σημασία έχει” όμως. Ίσως αυτό να προσπαθεί να μας πει και η δημιουργός τους.
Fatescapes, Osudové krajiny, 1942 Kerch © Pavel Maria Smejkal
- Fatescapes © Pavel Maria Smejkal
- Fatescapes © Pavel Maria Smejkal
- Fatescapes © Pavel Maria Smejkal
- Fatescapes © Pavel Maria Smejkal
- Fatescapes © Pavel Maria Smejkal
- Fatescapes © Pavel Maria Smejkal
http://fridge.gr